C Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

C Vitamini Eksikliği Nedir?

C vitamini, insan vücudu tarafından sentezlenemediği için diyetin önemli bir bileşeni olarak kabul edilir. Cilt, kemik, diş ve kıkırdak gibi pek çok vücut dokusunun sağlığı ve onarımı için gereklidir.5 Askorbik asit olarak da bilinen C vitamini suda çözünür. Suda çözünen diğer vitaminler gibi vitamin C de iyi depolanamaz. Bu nedenle besinler ve/veya takviyeler yoluyla vücuda alınması gerekir.⁴ C vitamini eksikliği ise diyet yoluyla yeterince C vitamini alınmamasıdan kaynaklanır.¹ 8 ila 12 hafta boyunca C vitamini açısından fakir diyet alınmasının ardından C vitamini eksikliği belirtileri ortaya çıkar.³

C Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

C vitamininin diyet yoluyla yeterince alınmaması durumunda meydana gelen C vitamini eksikliği, pek çok farklı semptoma yol açabilir. Başlangıçta belirti vermeyen bu durum, yaklaşık 8 ila 12 hafta içerisinde sinirlilik ve iştahsızlık şeklinde kendini gösterir. Ardından yara iyileşmesinin yavaşlaması, diş eti şişmesi, diş kaybı gibi semptomlar ortaya çıkabilir.⁴ C vitamini eksikliği belirtileri ayrıntılı olarak şu şekilde sıralanabilir:

Cilt Problemleri

C vitamini, kolajen üretiminde önemli bir role sahiptir. Kolajen; cilt, saç, kemikler, eklemler ve kan damarları gibi dokularda bol miktarda bulunan bir protein olarak açıklanabilir. C vitamini eksikliğinde cilt, kuru görünebilir. C vitaminin normal seviyelerin altına düşmesi halk arasında kaz/tavuk derisi hastalığı olarak da bilinen keratosis pilaris rahatsızlığına da yol açabilir. Cilt gözeneklerinde keratin birikimi nedeniyle meydana gelen bu durumda, vücudun bazı kısımlarında tüyleri yolunmuş tavuk derisi benzeri bir görünüm oluşur. Kol, uyluk ve kalça bölgelerinde küçük sivilce benzeri yapılarla karakterize olan keratosis pilaris, ³ ila 5 aylık yetersiz C vitamini alımını takiben ortaya çıkabilir.²

Saç Sorunları

Saç foliküllerinde birçok damar yapısı bulunur. Bu sayede bölgeye kan ve dolayısıyla besin sağlayabilir. C vitamini eksikliğinde saç foliküllerinde bulunan bu küçük kan damarları kırılgan hale gelebilir. Böyle bir durum ortaya çıktığında saç köklerinin etrafında parlak ve küçük kırmızı noktacıklar oluşur. Tıpta perifoliküler kanama olarak tanımlanan bu durum, ciddi C vitamini eksikliği belirtileri arasında yer alır. Düzenli olarak C vitamini almak ya da takviye kullanmak bu belirtilerin 15 gün içinde yok olmasına yardımcı olabilir. Buna ek olarak saçlar kıvrımlı ya da bükülmüş şekilde uzayabilir. Bu saçlar daha çabuk dökülme eğilimindedir.²

Tırnak Problemleri

C vitamini eksikliği, kaşık görünümünde tırnaklara yol açabilir. İçbükey şekle bürünen tırnaklar genellikle ince yapıdadır ve kolaylıkla kırılabilir. Zayıflayan kan damarlarının yırtılması ile tırnak yatağında kırmızı renkli noktalar ya da çizgiler belirebilir.²

Bağışıklık Sistemi Sorunları

C vitamini eksikliği ile bağışıklık sistemi zayıflığı arasında bağlantı olduğu söylenebilir. Bu durum pnömoni gibi önemli enfeksiyonlara neden olabilir. Şiddetli C vitamini eksikliği bulaşıcı hastalıklara bağlı olarak yaşam kaybına yol açacak boyutta olabilir.² 

Yaraların Yavaş İyileşmesi

C vitamini eksikliği kolajen üretim hızını yavaşlatır. Dolayısıyla yara iyileşmesi de doğru orantılı olarak yavaşlar.6 Şiddetli vakalarda ise eski yaralar tekrar açılabilir ve enfeksiyon riski doğurabilir.²

Eklem Sorunları

Eklemler, kolajen bakımından zengin bağ dokusu içerir. C vitamini eksikliğine bağlı olarak eklemlerde şiddetli ağrı hissedilebilir. Bu ağrı, kişinin topallamasına ya da yürüme güçlüğüne yol açabilecek düzeyde olabilir. Daha ciddi vakalarda ağrılı ve şiş olan eklemlerde kanama meydana gelebilir.² 

Diş Problemleri

C vitamini eksikliğine bağlı olarak diş etlerinde kızarıklık ve kanama görülebilir. Yaygın C vitamini eksikliği belirtisi olan bu durum, C vitamini eksikliğine bağlı olarak diş eti dokusunun zayıflamasından ve iltihaplanmasından kaynaklanır. İleri evrelerde ise diş etlerinde morluklar ve hatta çürükler dahi gözlenebilir. Tüm bu etkenlere bağlı olarak zayıflayan dentin nedeniyle diş kaybı yaşanabilir.² 

Kemik Sorunları

C vitamini eksikliği belirtileri arasında zayıf ve kırılgan kemikler sayılabilir. Yapılan çalışmalar C vitamini alımı ile kemik kırığı ve osteoporoz arasında bağlantı olduğunu gösterir. Gelişim çağındaki çocukların iskelet yapıları ise C vitamini eksikliğinden olumsuz yönde etkilenebilir.²

C Vitamini Eksikliğinde Hangi Hastalıklar Görülebilir? 

C vitamini, kişinin bağışıklık sisteminin fonksiyonlarını yerine getirememesine yol açabilecek kadar şiddetli olduğunda kişi, pek çok farklı enfeksiyonla karşı karşıya kalabilir. Bu enfeksiyonlara bağlı olarak yaşam kaybı dahi olabilir. Bu nedenle C vitamini bakımından zengin bir diyet uygulamak gerektiğinde gıda takviyesi kullanmak önemlidir.

C vitamini eksikliğine bağlı olarak görülen rahatsızlıklardan biri iskorbüt sendromudur. C vitaminini kolajen sentezindeki rolünden kaynaklanır. Genel halsizlik, yorgunluk, sinirlilik ve eklem ağrıları gibi semptomlarla başlayan rahatsızlık ilerledikçe hemen her organda kanamalar görülebilir.³ 

C vitamini alınmamaya devam edilirse sonunda yaşam kaybı ile sonuçlanabilir. 1500 ile 1800 yılları arasında iki milyon kadar denizci, diyetlerinde C vitamini bulunmamasına bağlı olarak gelişen iskorbüt sendromu nedeniyle yaşamını kaybetmiştir.⁴ Sıklıkla merak edilen “C vitamini eksikliğinde hangi hastalıklar görülür?” sorusu bu şekilde yanıtlanabilir.⁷

Günlük C Vitamini İhtiyacı Ne Kadardır?

Türk Gıda Kodeksi Beslenme ve Sağlık Beyanları Yönetmeliğine göre C vitamini için belirlenen beslenme referans değeri sağlıklı bireylerde, günlük olarak 80 mg dır.⁸ Cinsiyet, yaş, gebelik, emzirme, sigara kullanımı gibi bazı koşullar, C vitamini ihtiyacının farklılaşmasına yol açabilir. Bu gibi durumlarda doktorun önerilerine uyulması önerilebilir.⁴ C vitamini vücut tarafından üretilmediği için düzenli olarak vücuda alınması gerekir. Sıklıkla merak edilen “C vitamini ne kadar süre kullanılmalı?” sorusu da bu şekilde yanıtlanabilir.

Not: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.